Schijnconstructie herkennen en voorkomen in het bedrijfsleven
Het begrip schijnconstructie duikt steeds vaker op in de discussie over arbeidsrelaties en internationale samenwerking. Voor werkgevers lijkt een constructie soms aantrekkelijk om kosten te drukken of flexibiliteit te behouden, maar het kan juridische en financiële risico’s met zich meebrengen. Schijnconstructies ontstaan wanneer de werkelijkheid van een arbeids- of zakelijke relatie niet overeenkomt met hoe die formeel op papier staat. Voor ondernemers is het essentieel om deze situaties te herkennen en te vermijden, want de gevolgen kunnen groot zijn: naheffingen, reputatieschade en juridische procedures.
In het kort
Een schijnconstructie is een constructie waarbij de formele afspraken niet overeenkomen met de feitelijke situatie.
Veel voorkomende voorbeelden zijn schijnzelfstandigheid en schijnuitzending.
De risico’s voor werkgevers zijn hoog: boetes, naheffingen en reputatieschade.
Heldere contracten en transparante arbeidsvoorwaarden verkleinen het risico.
Businesskrant.nl adviseert werkgevers om constructies niet alleen fiscaal te beoordelen, maar vooral ook juridisch en ethisch.
Wat een schijnconstructie precies is
Een schijnconstructie is een situatie waarin partijen afspraken maken die er op papier legaal uitzien, maar in de praktijk de wet of cao omzeilen.
Schijnzelfstandigheid: een zzp’er werkt feitelijk als werknemer, maar wordt formeel als zelfstandige ingehuurd.
Schijnuitzending: werknemers worden via een buitenlandse entiteit ingehuurd om sociale lasten of cao-verplichtingen te ontlopen.
Verkapte dienstverbanden: iemand krijgt een overeenkomst van opdracht, maar wordt aangestuurd alsof hij in loondienst is.
Het gaat er steeds om dat de feitelijke uitvoering niet strookt met de formele afspraken.
Waarom een schijnconstructie aantrekkelijk lijkt
Werkgevers zien soms voordelen in het inzetten van een schijnconstructie.
Kostenbesparing: minder loonheffingen of sociale premies.
Flexibiliteit: makkelijker afscheid nemen van personeel zonder transitievergoedingen.
Concurrentievoordeel: lagere loonkosten kunnen leiden tot scherpere prijzen.
Toch zijn deze voordelen kortzichtig. De juridische risico’s en de kans op reputatieschade maken het voor de lange termijn een onhoudbare strategie.
Risico’s van een schijnconstructie
De gevolgen van een schijnconstructie kunnen ernstig zijn voor werkgevers.
Naheffingen: de Belastingdienst kan met terugwerkende kracht loonheffingen en premies opeisen.
Boetes: inspecties van de Nederlandse Arbeidsinspectie kunnen hoge boetes opleveren.
Aansprakelijkheid: bestuurders kunnen persoonlijk aansprakelijk worden gesteld bij fraude.
Reputatieschade: klanten en opdrachtgevers willen niet geassocieerd worden met malafide praktijken.
Voor ondernemers is het daarom van belang om niet alleen de letter, maar ook de geest van de wet te respecteren.
“Het vroegtijdig inschakelen van juridisch advies voorkomt dat een constructie die goedkoop lijkt, uiteindelijk de duurste keuze van je bedrijf wordt.”
Schijnconstructie en internationale arbeid
In een internationale context komt de schijnconstructie vaak voor.
Loonkostenverschillen: werknemers uit landen met lagere sociale premies worden via buitenlandse bv’s ingehuurd.
Verkeerde toepassing van cao’s: werknemers in Nederland zouden volgens Nederlandse cao’s moeten worden betaald, maar krijgen lagere buitenlandse lonen.
Misbruik van belastingverdragen: door gebruik van constructies via meerdere landen betalen bedrijven minder belasting.
Hoewel dit op korte termijn voordelig lijkt, is de kans op sancties door Europese samenwerking en strengere controles groot.
Hoe schijnzelfstandigheid ontstaat
Een van de meest voorkomende vormen van schijnconstructie is schijnzelfstandigheid.
Kenmerken: de zzp’er werkt onder gezag van de opdrachtgever, heeft geen ondernemersrisico en geen eigen investeringen.
Praktijkvoorbeeld: een freelancer die vijf dagen per week op kantoor werkt, vaste werktijden heeft en dezelfde taken uitvoert als werknemers.
Gevolg: de Belastingdienst kan dit bestempelen als loondienst, met alle gevolgen van dien.
Voor bedrijven die veel met zelfstandigen werken, is dit een belangrijk aandachtspunt.
Signalen dat je te maken hebt met een schijnconstructie
Het is niet altijd direct duidelijk of er sprake is van een schijnconstructie. Let op de volgende signalen:
De opdrachtnemer werkt exclusief voor één opdrachtgever.
Er zijn vaste werktijden en een gezagsverhouding.
De opdrachtnemer gebruikt materiaal van de opdrachtgever.
Er is geen ondernemersrisico, zoals investeringen of eigen acquisitie.
Wanneer meerdere van deze signalen aanwezig zijn, is het verstandig om de constructie opnieuw te beoordelen.
Lees ook deze artikelen
Hoe je een schijnconstructie voorkomt
Het voorkomen van een schijnconstructie begint bij heldere afspraken en transparantie.
Gebruik correcte contracten: werk met modelovereenkomsten die zijn goedgekeurd door de Belastingdienst.
Toets op feitelijke situatie: kijk niet alleen naar het contract, maar vooral naar hoe er in de praktijk gewerkt wordt.
Documenteer afspraken: leg vast waarom iemand als zelfstandige wordt ingehuurd en welke vrijheid hij heeft.
Laat audits uitvoeren: periodieke checks door juristen of accountants verkleinen risico’s.
Businesskrant.nl benadrukt dat preventie goedkoper is dan achteraf corrigeren.
Schijnconstructie en werkgeversimago
Naast juridische risico’s kan een schijnconstructie je werkgeversimago aantasten.
Arbeidsmarkt: professionals mijden bedrijven met slechte reputatie.
Klanten: opdrachtgevers willen niet samenwerken met bedrijven die verdacht worden van oneerlijke praktijken.
Media: negatieve berichtgeving kan je merk blijvend schaden.
Een correcte omgang met arbeid en contracten draagt dus direct bij aan je concurrentiepositie.
De rol van compliance en interne controle
Om een schijnconstructie te vermijden, is compliance een belangrijk instrument.
Interne richtlijnen: stel duidelijke regels op voor inhuur en contractbeheer.
Training managers: leer leidinggevenden hoe ze verschillen tussen loondienst en zelfstandigheid herkennen.
Externe begeleiding: schakel specialisten in bij complexe internationale contracten.
Continue monitoring: wet- en regelgeving verandert, dus controles moeten herhaald worden.
Met een goed compliancebeleid minimaliseer je risico’s en versterk je de betrouwbaarheid van je organisatie.
Waarom ethiek even belangrijk is als wetgeving
Een schijnconstructie draait vaak niet alleen om juridische grijze gebieden, maar ook om ethische keuzes.
Goed werkgeverschap: werknemers eerlijk behandelen versterkt loyaliteit en productiviteit.
Maatschappelijke verantwoordelijkheid: klanten en partners verwachten dat bedrijven fair en transparant opereren.
Lange termijn visie: goedkoop inhuren via schijnconstructies levert zelden duurzaam voordeel op.
Door ethiek centraal te stellen, bouw je aan een stabielere onderneming.
Schijnconstructie als leerpunt voor ondernemers
Voor ondernemers kan het herkennen van een schijnconstructie een waardevol leerpunt zijn. Het dwingt je om kritisch te kijken naar hoe je arbeid organiseert, hoe je flexibiliteit combineert met eerlijkheid en hoe je risico’s beperkt. Door tijdig de juiste structuren en processen in te richten, benut je de voordelen van flexibiliteit zonder de nadelen van schijnconstructies.
Floris Sanders is redacteur bij Businesskrant.nl en schrijft met een scherpe blik over ondernemersvraagstukken, wetgeving en geldzaken. Met zijn toegankelijke stijl en oog voor nuance vertaalt hij complexe thema’s naar praktische inzichten voor ondernemers en werkgevers. Of het nu gaat om fiscale regelingen, veranderende wetgeving of strategisch financieel beleid – Floris brengt helderheid waar het telt.
